Chronische pijn komt vaak voor o.a bij langdurige lage rugpijn, schouderpijn, nekpijn of whiplash of fibromyalgie.
Chronische pijn wordt vaak gedefinieerd als pijnklachten die langer aanwezig zijn dan drie maanden, zonder duidelijke weefselschade of als pijn die te lang aanhoudt na het ontstaan van weefselschade.
Acute pijn daarentegen ontstaat vaak direct na een ongeval, bijvoorbeeld bij een verdraaiing van de knie, het verzwikken van de enkel of na een operatie waarbij er wel sprake is van duidelijke weefselbeschadiging. De pijn treedt direct op bij het verrekken van een knieband of het scheuren van enkelbanden of door een incisie bij een operatie.
Hierbij heeft pijn een specifiek doel, namelijk dat je rekening moet houden met een bepaald lichaamsdeel om verdere weefselschade te voorkomen. Bijvoorbeeld door het nemen van gedoseerde rust, tijdelijk stoppen met bepaalde activiteiten, die de klachten verergeren etc.
Veel patiënten met chronische pijn krijgen na een bezoek aan een medisch specialist te horen dat er niets te vinden is wat de aanhoudende pijn veroorzaakt. Kortom er is geen medische verklaring voor te vinden.
En dat frustreert, geeft onrust en geeft het gevoel niet begrepen te worden. Mensen gaan hierdoor ´shoppen´ in het medisch circuit om een verklaring te kunnen krijgen voor hun aanhoudende pijn met teleurstellende resultaten als gevolg.
Waarom blijft de pijn zo lang aanhouden terwijl er geen weefselschade (meer) is?
Dat kan komen doordat de pijn (nociceptie) tijdens de acute fase zeer ernstig of langdurig was.
Verder kunnen ook gedragsmatige en/of psychologische factoren een rol spelen. Denk hierbij aan angst, depressie of negatieve associatie van eerder ervaringen van pijn.
Na de acute fase verdwijnt de sensitisatie bij de meeste mensen maar bij sommigen kan het langer aanhouden en dan spreken we van centrale sensitisatie. Wat is dat precies?
Centrale Sensitisatie kun je als het volgt definiëren: een versterkt pijnsignaal binnen het centrale zenuwstelsel, terwijl er geen sprake meer is van weefselschade. Het pijnsysteem is overgevoelig geworden.
Dit verhoogde pijngevoel (hypersensitiviteit) is niet in verhouding met de aandoening. Er is als het ware een abnormale versterking van pijnprikkels in het centrale zenuwstelsel wat gegeneraliseerde wijdverspreide hypersensitiviteit geeft.
Dat kan zich uiten in overgevoeligheid voor prikkels zoals fel licht, harde geluiden, smaak, overgevoelige huid etc. Stress kan ook de klachten verergeren.
Veel mensen passen dan hun gedrag aan en vermijden bepaalde bewegingen uit angst om de pijn erger te maken. Daardoor kan bewegingsangst ontstaan met alle negatieve gevolgen van dien.
Als je minder beweegt gaat de conditie, kracht, flexibiliteit, mobiliteit van je lichaam achteruit en kom je terecht in een vicieuze cirkel.
Het is daarom belangrijk dat hulpverleners de patiënt goed informeren over chronische pijn. Als de patiënt niet goed geïnformeerd wordt, blijft de pijn bedreigend.
Daarom is educatie over pijnfysiologie belangrijk zodat de patiënt het mechanisme van centrale sensitisatie leert begrijpen en de ongunstige invloed van psychologische en gedragsfactoren op het herstel leert herkennen en kan veranderen.
Het is essentieel, dat een patiënt eerst duidelijk een verklaring heeft voor de pijnklachten, voordat je je gaat richten op het herstellen van bewegen.
Door te bewegen doorbreek je juist de vicieuze cirkel en daarmee ontwikkel je pijnmodulerende effecten op het centrale zenuwstelsel, bijvoorbeeld middels een graded activity programma. Dit is een vorm van oefentherapie waarbij je geleidelijk aan meer en beter gaat bewegen.
Deze graded activity kan bestaan uit een rustige opbouw van gedoseerd bewegen van bijvoorbeeld activiteiten of handelingen die als bedreigend worden ervaren.
Hieronder een interessant filmpje over chronische pijn en hoe er mee om te gaan:
Understanding Pain in less than 5 minutes, and what to do about it!
Elies Zwager
fysio-manueeltherapeut
Groepspraktijk Weteringstraat